Χρονολόγιο για τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας
Αρχίζει η προβολή της τηλεοπτικής σειράς «Λωξάντρα», βασιζόμενη στο ομώνυμο μυθιστόρημα της Μαρίας Ιορδανίδου, που μέσα από τη ζωή της Κωνσταντινουπολίτισσας Λωξάντρας περιγράφεται, παράλληλα, και η ιστορία των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης στις αρχές του 20ού αιώνα.
Παραμένουν χωρίς στεγαστική αποκατάσταση 2.500 οικογένειες προσφύγων.
Εκδίδεται το μυθιστόρημα της Διδώς Σωτηρίου «Ματωμένα Χώματα» όπου παρουσιάζεται ο βίος και τα δεινά του μικρασιατικού Ελληνισμού την περίοδο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Μικρασιατικής Καταστροφής μέσα από τη ζωή του Μικρασιάτη Μανώλη Αξιώτη.
Βγαίνει στις αίθουσες η κινηματογραφική ταινία του Αλέκου Αλεξανδράκη «Συνοικία το όνειρο» που γυρίστηκε στην προσφυγική παραγκούπολη του Ασυρμάτου στα Άνω Πετράλωνα.
Σε όλη τη δεκαετία του 1960 κατασκευάζονται στο πλαίσιο των προγραμμάτων για τη λαϊκή-εργατική κατοικία κατοικίες σε 30 οικιστικά συγκροτήματα (τα 10 σε Αθήνα-Πειραιά) για τη στέγαση 10.000 προσφυγικών οικογενειών που κατοικούσαν σε παραπήγματα.
Ολοκληρώνονται οι διαδικασίες κατεδάφισης 2.749 προσφυγικών παραπηγμάτων στην Αθήνα και 1.077 στον Πειραιά. Κατεδαφίζονται στο σύνολό τους τα παραπήγματα στα Παλαιά Σφαγεία (Καλλιθέα) και στο Χατζηκυριάκειο. Την περίοδο 1952 – 1957 ανεγείρονται 3.815 οικήματα για στέγαση προσφύγων στην Αθήνα και 1.322 στον Πειραιά.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας υπήρχαν ακόμη 35.248 οικογένειες προσφύγων που δικαιούνταν αστική αποκατάσταση.
30.000 οικογένειες προσφύγων παραμένουν υποτυπωδώς στεγασμένες σε παραπήγματα.
Δημοψήφισμα που επαναφέρει τον βασιλιά Γεώργιο Β΄ και καταργεί την αβασίλευτη δημοκρατία.
Οικοδομούνται οι προσφυγικές πολυκατοικίες της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, της Λεωφόρου Κοκκινιάς (σημ. Πέτρου Ράλλη), Λεωφόρου Συγγρού (συνοικισμός Κοσμετάτου), του Δουργουτίου (Νέος Κόσμος), Καλλιθέας, Δραπετσώνας, Στέγης Πατρίδος (πρόποδες Λυκαβηττού).
Ψηφίζεται νόμος διαγραφής του 40% των προσφυγικών οφειλών για τα προγράμματα αποκατάστασής τους.
Εκδίδεται στη Μυτιλήνη το μυθιστόρημα του Ηλία Βενέζη «Το νούμερο 31328» όπου περιγράφεται η εμπειρία του συγγραφέα από την αιχμαλωσία του από τους Τούρκους.
Ιδρύεται ο «Ιωνικός Αθλητικός Σύλλογος Νέας Φιλαδέλφειας».
Η Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων τερματίζει το έργο της. Αποκαταστάθηκαν αγροτικά 578.824 πρόσφυγες σε 2.085 συνοικισμούς, ενώ κατασκευάστηκαν 27.600 οικίες σε 125 αστικούς συνοικισμούς. Μετά τη διάλυση της Ε.Α.Π. την αγροτική αποκατάσταση των προσφύγων αναλαμβάνει το Υπουργείο Γεωργίας και την αστική το Υπουργείο Πρόνοιας και Αντιλήψεως.
Η απογραφή του πληθυσμού της Ελλάδας καταγράφει 1.221.849 πρόσφυγες. 276.000 πρόσφυγες βρίσκονται εγκατεστημένοι στην Αττική αποτελώντας το 30% του πληθυσμού. Ειδικότερα 116.379 πρόσφυγες καταγράφονται στον Δήμο Αθηναίων (28% του πληθυσμού), 94.465 στον Δήμο Πειραιά (40% του πληθυσμού).
Ιδρύεται στην Αθήνα το σωματείο «Επιτροπή Ποντιακών Μελετών» με καταστατικό σκοπό τη συγκέντρωση, μελέτη και δημοσίευση πάσης φύσεως υλικού (ιστορικού, γλωσσικού, λαογραφικού κ.λπ.) που αναφέρεται στον Ελληνισμό του Πόντου.
Ολοκληρώνεται η οικοδόμηση του προσφυγικού συνοικισμού του Ποδονίφτη (Νέα Φιλαδέλφεια) και εγκαθίστανται οι πρώτοι κάτοικοι πρόσφυγες από τον συνοικισμό των Αμπελοκήπων που είχε καταστραφεί από πυρκαγιά.
Ιδρύεται στον προσφυγικό συνοικισμό Νέων Σφαγείων (Ταύρος) ο «Αθλητικός Ποδοσφαιρικός Όμιλος Φωστήρ».
Αρχίζει η οικοδόμηση με αυτοστέγαση του προσφυγικού συνοικισμού της Νέας Σμύρνης.
Θεμελιώνονται οι προσφυγικοί συνοικισμοί Συγγρού (Καισαριανή), Ποδαράδων (Νέα Ιωνία) και Νέας Κοκκινιάς.
Ξεκινά στην Κωνσταντινούπολη η λειτουργία της Μικτής Επιτροπής Ανταλλαγής Πληθυσμών. Υπό την εποπτεία της Επιτροπής θα πραγματοποιηθεί μέχρι το 1926 η ανταλλαγή περίπου 355.000 μουσουλμάνων της Ελλάδας και 250.000 ελληνορθοδόξων της Τουρκίας. Περίπου 900.000 ελληνορθόδοξοι έχουν ήδη καταφύγει στην Ελλάδα πριν από την υπογραφή της σύμβασης ανταλλαγής.
Yπογράφεται στη Γενεύη το πρωτόκολλο ίδρυσης της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων, ενός αυτόνομου διεθνούς οργανισμού υπό την εποπτεία της Κοινωνίας των Εθνών με αρμοδιότητα την αγροτική και αστική αποκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα. Πρώτος της πρόεδρος ήταν ο Αμερικανός διπλωμάτης Χένρυ Μόργκενταου (Henry Morgenthau).
Πρώτη απογραφή των προσφύγων στην Ελλάδα, καταγράφονται 850.000 πρόσφυγες.
Δημιουργείται ο προσφυγικός συνοικισμός του Παγκρατίου που την επόμενη χρονιά μετονομάζεται σε Βύρωνα.
Άφιξη στην Ελλάδα των πρώτων από τους περίπου 16.000 αιχμαλώτους Έλληνες στρατιώτες που απελευθερώθηκαν στο πλαίσιο της ελληνοτουρκικής συμφωνίας για την ανταλλαγή αιχμαλώτων πολέμου.
Yπογράφεται στη Λωζάννη η ελληνοτουρκική σύμβαση ανταλλαγής πληθυσμών που προέβλεπε την υποχρεωτική ανταλλαγή των Τούρκων υπηκόων ελληνορθόδοξου θρησκεύματος που ήταν εγκατεστημένοι στην Τουρκία με τους Έλληνες υπηκόους μουσουλμανικού θρησκεύματος που ήταν εγκατεστημένοι στην Ελλάδα καθώς και την αποζημίωση των ανταλλαξίμων για την περιουσία που εγκατέλειψαν.
Το Υπουργείο Περιθάλψεως μετονομάζεται σε Υπουργείο Υγιεινής, Πρόνοιας και Αντιλήψεως με βασική αρμοδιότητα την περίθαλψη και αποκατάσταση των προσφύγων, κυρίως, στις πόλεις.
Ιδρύεται το Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων επιφορτισμένο μέχρι το 1925 με την πρόνοια και την προσωρινή στέγαση των προσφύγων στις πόλεις.
Ο ύπατος αρμοστής της Κοινωνίας των Εθνών Φρίντγιοφ Νάνσεν (Fridtjof Nansen) αναλαμβάνει τη διαχείριση του ζητήματος των προσφύγων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τη μεσολάβηση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Υπογράφεται η συνθήκη των Σεβρών που παραχωρούσε στην Ελλάδα το σύνολο της Θράκης και τη διοίκηση της Σμύρνης και της περιοχής της.
Υπογράφεται η συνθήκη του Νεϊγύ ανάμεσα στη Βουλγαρία και τους συμμάχους της Αντάντ. Η Βουλγαρία παραιτείται των κυριαρχικών της δικαιωμάτων επί της Δυτικής Θράκης, ενώ ειδική συνθήκη που υπογράφει με την Ελλάδα προβλέπει την εθελούσια ανταλλαγή ελληνικών και βουλγαρικών πληθυσμών.
Ο ελληνικός στρατός αποβιβάζεται στη Σμύρνη.
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία συνθηκολογεί με τους συμμάχους της Αντάντ (Entente Cordiale) υπογράφοντας ανακωχή στον Μούδρο της Λήμνου. Ένα μήνα νωρίτερα είχε συνθηκολογήσει και η Βουλγαρία. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος τερματίζεται στα Βαλκάνια και την Εγγύς Ανατολή.
Με τη συνθηκολόγηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αρχίζει η παλιννόστηση των Ελλήνων προσφύγων της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης στις εστίες τους που θα κορυφωθεί τα επόμενα χρόνια.
Σχηματίζονται 8 προσφυγικοί συνοικισμοί στην Αθήνα: Γκάζι, Αμπελόκηποι, Μακρυγιάννη, Γαργαρέτα (Κουκάκι), Σφαγεία (Ταύρος), Καλλιθέα, Παλαιό Φάληρο, Ρουφ.
«Νοεμβριανά» στην Αθήνα, πρόσφυγες εκτελούνται από αντιβενιζελικούς επίστρατους κοντά στο νοσοκομείο Σωτηρία.
Ξεσπά ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Αρχίζει ο διωγμός του ελληνικού πληθυσμού της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης από τους Νεότουρκους. Περίπου 100.000 ελληνορθόδοξοι καταφεύγουν στην Ελλάδα.
Πηγές Φωτογραφιών
- Εφημερίδα Εμπρός, Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος
- https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%84_%CE%A0%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%A0%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CF%82#/media/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Europe_1914_el.jpg
- Imperial War Museums https://www.iwm.org.uk/collections/item/object/31288
- Υπουργείον Περιθάλψεως, Η περίθαλψις των προσφύγων 1917-1920, εν Αθήναις 1920.
- https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%85%CE%BD%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%9C%CE%BF%CF%8D%CE%B4%CF%81%CE%BF%CF%85#/media/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Agamemnon_at_Mudros.jpg
- Υπουργείον Περιθάλψεως, Η περίθαλψις των προσφύγων 1917-1920, Αθήνα 1920.
- https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B9%CE%BA%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B5%CE%BA%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%B1#/media/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Greek_army_Smyrne_1919.jpg
- https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%85%CE%BD%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%9D%CE%B5%CF%8A%CE%B3%CF%8D#/media/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:BASA-284K-2-218-63-Ratification_of_the_Treaty_of_Neuilly-sur-Seine.jpg
- https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%85%CE%BD%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%A3%CE%B5%CE%B2%CF%81%CF%8E%CE%BD_(%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CF%82_-_%CE%A4%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%BA%CE%AF%CE%B1)#/media/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Venizelos_signing_the_Treaty_of_Sevres.jpeg
- https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%AE_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%A3%CE%BC%CF%8D%CF%81%CE%BD%CE%B7%CF%82#/media/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Great_Fire_of_Smyrna.jpg
- ΕΡΤ Αρχείο, Συλλογή Πέτρου Πουλίδη https://archive.ert.gr/5440/
- ΕΡΤ Αρχείο, Συλλογή Πέτρου Πουλίδη https://archive.ert.gr/16371/
- Δράσις του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού 1877 – 1927, εν Αθήναις 1927.
- Library of Congress https://www.loc.gov/item/2010646116/
- ΕΡΤ Αρχείο, Συλλογή Πέτρου Πουλίδηhttps://archive.ert.gr/5434/
- ΕΡΤ Αρχείο, Συλλογή Πέτρου Πουλίδηhttps://archive.ert.gr/16372/
- Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών
- Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών
- ΕΡΤ Αρχείο, Συλλογή Πέτρου Πουλίδηhttps://archive.ert.gr/5420/
- Επιτροπή Ποντιακών Μελετών – Ψηφιακό Μουσείο του Ποντιακού Ελληνισμού https://www.searchculture.gr/aggregator/edm/EPontMel/000076-31325
- ΕΡΤ Αρχείο, Συλλογή Πέτρου Πουλίδηhttps://archive.ert.gr/5441/
- ΕΡΤ Αρχείο, Συλλογή Πέτρου Πουλίδηhttps://archive.ert.gr/16558/
- Επιτροπή Ποντιακών Μελετών – Ψηφιακό Μουσείο του Ποντιακού Ελληνισμού https://www.searchculture.gr/aggregator/edm/EPontMel/000076-31301
- ΕΡΤ Αρχείο, Συλλογή Πέτρου Πουλίδηhttps://archive.ert.gr/16358/
- ΕΡΤ Αρχείο, Συλλογή Πέτρου Πουλίδηhttps://archive.ert.gr/5439/
- Υπουργείον Κοινωνικής Πρόνοιας, Στέγασις Αστών Προσφύγων 1922. Το έργον της εξαετίας 1952 – 1957.
- https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%BF_%CE%9D%CE%BF%CF%8D%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%BF_31328
- Υπουργείον Κοινωνικής Πρόνοιας, Στέγασις Αστών Προσφύγων 1922. Το έργον της εξαετίας 1952 – 1957.
- ΕΡΤ Αρχείο, Συλλογή Πέτρου Πουλίδηhttps://archive.ert.gr/16555/
- https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%88%CE%AE%CF%86%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_1935
- Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών
- ETH-BibliothekZürich, Bildarchiv, φωτογράφος Gerber, Hans https://ba.e-pics.ethz.ch/catalog/ETHBIB.Bildarchiv/r/756664/viewmode=infoview
- Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών
- ETH-Bibliothek Zürich, Bildarchiv, φωτογράφος Gerber, Hans https://ba.e-pics.ethz.ch/catalog/ETHBIB.Bildarchiv/r/756706/viewmode=infoview/qsr=Durguti/fc=9%3A12075
- Υπουργείον Κοινωνικής Πρόνοιας, Στέγασις Αστών Προσφύγων 1922. Το έργον της εξαετίας 1952 – 1957.
- https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B1%CF%84%CF%89%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B1_%CF%87%CF%8E%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1
- Υπουργείον Κοινωνικής Πρόνοιας, Στέγασις Αστών Προσφύγων 1922. Το έργον της εξαετίας 1952 – 1957.
- https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CF%89%CE%BE%CE%AC%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%B1_(%CF%84%CE%B7%CE%BB%CE%B5%CE%BF%CF%80%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AC)
- Φωτογραφία καρουσέλ: https://www.loc.gov/resource/cph.3c39262
#/media/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Venizelos_signing_the_Treaty_of_Sevres.jpeg){kind=link}
Συντελεστές:
Συγγραφή κειμένων και ιστορική έρευνα: Γιάννης Γκλαβίνας
Επιμέλεια: Παναγιώτα Δούκα, Λένκα Κανέλλια, Παναγιώτης Κουνούδης(Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων)
Γραφιστική επιμέλεια: Άλκηστις Τσίκου, Nικόλ Γρηγοράκη (Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων)
Προγραμματισμός: Κωνσταντίνος Τσίκλος (Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων)