Χρονολόγιο για τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας

Κίνημα Εθνικής Αμύνης και συγκρότηση Προσωρινής Κυβέρνησης στη Θεσσαλονίκη από τον Βενιζέλο.

Ιδρύεται από την βενιζελική κυβέρνηση το Υπουργείο Περιθάλψεως με βασική αρμοδιότητα την μέριμνα για τους πρόσφυγες.

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία συνθηκολογεί με τους συμμάχους της Αντάντ (Entente Cordiale) υπογράφοντας ανακωχή στον Μούδρο της Λήμνου. Ένα μήνα νωρίτερα είχε συνθηκολογήσει και η Βουλγαρία. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος τερματίζεται στα Βαλκάνια και την Εγγύς Ανατολή.

Ο ελληνικός στρατός αποβιβάζεται στη Σμύρνη.

Το ελληνικό Υπουργείο Περιθάλψεως αναλαμβάνει επιχείρηση περίθαλψης και μεταφοράς στην Ελλάδα των Ελλήνων που είχαν συγκεντρωθεί στη νότια Ρωσία και τον Καύκασο. Μέχρι τις αρχές του 1921 52.878 Έλληνες μεταφέρονται από το Βατούμ στη Θεσσαλονίκη.

Ήττα του Βενιζέλου και του κόμματος Φιλελευθέρων στις εκλογές, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος επανέρχεται στην Ελλάδα.

Στρατιωτικό κίνημα του ελληνικού στρατού που βρίσκεται στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου με επικεφαλής τους συνταγματάρχες Νικόλαο Πλαστήρα, Στυλιανό Γονατά και τον αντιπλοίαρχο Δημήτριο Φωκά. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος παραιτείται από τον θρόνο και εγκαταλείπει τη χώρα, την εξουσία αναλαμβάνει Επαναστατική Επιτροπή με επικεφαλής τον Νικόλαο Πλαστήρα.

Υπογραφή της ανακωχής των Μουδανιών, τερματίζεται η ελληνοτουρκική σύρραξη και εκκενώνεται η Ανατολική Θράκη από τον ελληνικό στρατό.

Ιδρύεται το Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων επιφορτισμένο μέχρι το 1925 με την πρόνοια και την προσωρινή στέγαση των προσφύγων στις πόλεις.

Εκτελούνται στο Γουδί οι αντιβενιζελικοί πολιτικοί Δημήτριος Γούναρης, Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, Νικόλαος Στράτος, Γεώργιος Μπαλτατζής, Νικόλαος Θεοτόκης και ο αρχιστράτηγος και διοικητής της στρατιάς της Μικράς Ασίας Γεώργιος Χατζηανέστης ως υπαίτιοι της Μικρασιατικής Καταστροφής.

Το Υπουργείο Περιθάλψεως μετονομάζεται σε Υπουργείο Υγιεινής, Πρόνοιας και Αντιλήψεως με βασική αρμοδιότητα την περίθαλψη και αποκατάσταση των προσφύγων, κυρίως, στις πόλεις.

Με απόφαση της επαναστατικής κυβέρνησης και με σχετικό νομοθετικό διάταγμα προβλέπεται η αναγκαστική απαλλοτρίωση ακινήτων για γεωργική αποκατάσταση προσφύγων και ακτημόνων γηγενών.

Δημιουργείται ο προσφυγικός συνοικισμός του Παγκρατίου που την επόμενη χρονιά μετονομάζεται σε Βύρωνα.

Υπογράφεται η συνθήκη ειρήνης της Λωζάννης που αντικαθιστά τη συνθήκη των Σεβρών και καθορίζει τα σημερινά ελληνοτουρκικά σύνορα.

Ξεκινά στην Κωνσταντινούπολη η λειτουργία της Μικτής Επιτροπής Ανταλλαγής Πληθυσμών. Υπό την εποπτεία της Επιτροπής θα πραγματοποιηθεί μέχρι το 1926 η ανταλλαγή περίπου 355.000 μουσουλμάνων της Ελλάδας και 250.000 ελληνορθοδόξων της Τουρκίας. Περίπου 900.000 ελληνορθόδοξοι έχουν ήδη καταφύγει στην Ελλάδα πριν από την υπογραφή της σύμβασης ανταλλαγής.

Ιδρύονται το Νοσοκομείο Προσφύγων Αθηνών στους Αμπελοκήπους (σημ. Ιπποκράτειο), το προσφυγικό νοσοκομείο στη Νέα Ιωνία (σημ. Η Αγία Όλγα) και το νοσοκομείο της οργάνωσης American Women’s Hospitals στη Νέα Κοκκινιά (σημ. Γενικό Κρατικό Νίκαιας).

Ιδρύεται στην Αθήνα από Κωνσταντινουπολίτες η «Αθλητική Ένωσις Κωνσταντινουπόλεως» (Α.Ε.Κ.)

Tο ελληνικό Κοινοβούλιο, σε εφαρμογή των σχετικών άρθρων της σύμβασης ανταλλαγής, αποφασίζει την απόδοση προκαταβολής μέχρι την τελική αποπληρωμή της αξίας της περιουσίας που είχαν εγκαταλείψει οι πρόσφυγες στη Μικρά Ασία.

Yπογράφεται στην Άγκυρα η σύμβαση της Άγκυρας, γνωστότερη ως συμφωνία Εξηντάρη – Ρουσδή, με την οποία η Ελλάδα παραιτείται του δικαιώματος επιστροφής όσων Ελλήνων έφυγαν από την Κωνσταντινούπολη τα προηγούμενα χρόνια (φυγάδων), ενώ ρυθμίζεται το ζήτημα των «εγκατεστημένων» Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης (établis) που εξαιρούνται της ανταλλαγής.

Αρχίζει η οικοδόμηση με αυτοστέγαση του προσφυγικού συνοικισμού της Νέας Σμύρνης.

Ιδρύεται στον προσφυγικό συνοικισμό Νέων Σφαγείων (Ταύρος) ο «Αθλητικός Ποδοσφαιρικός Όμιλος Φωστήρ».

Ιδρύεται στην Αθήνα το σωματείο «Επιτροπή Ποντιακών Μελετών» με καταστατικό σκοπό τη συγκέντρωση, μελέτη και δημοσίευση πάσης φύσεως υλικού (ιστορικού, γλωσσικού, λαογραφικού κ.λπ.) που αναφέρεται στον Ελληνισμό του Πόντου.

Η απογραφή του πληθυσμού της Ελλάδας καταγράφει 1.221.849 πρόσφυγες. 276.000 πρόσφυγες βρίσκονται εγκατεστημένοι στην Αττική αποτελώντας το 30% του πληθυσμού. Ειδικότερα 116.379 πρόσφυγες καταγράφονται στον Δήμο Αθηναίων (28% του πληθυσμού), 94.465 στον Δήμο Πειραιά (40% του πληθυσμού).

Ιδρύεται στην Καλλιθέα ο «Σύλλογος Κωνσταντινουπολιτών».

Υπογράφεται στην Άγκυρα το ελληνοτουρκικό Οικονομικό Σύμφωνο το οποίο προβλέπει και τον συμψηφισμό των εκατέρωθεν εγκαταλειφθεισών περιουσιών. Έτσι, η κατά πολύ μεγαλύτερη περιουσία των ελληνορθοδόξων ανταλλαξίμων εξισώθηκε με την περιουσία των μουσουλμάνων ανταλλαξίμων και η Τουρκία απαλλάχθηκε από την υποχρέωση να καταβάλει αποζημίωση.

Η Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων τερματίζει το έργο της. Αποκαταστάθηκαν αγροτικά 578.824 πρόσφυγες σε 2.085 συνοικισμούς, ενώ κατασκευάστηκαν 27.600 οικίες σε 125 αστικούς συνοικισμούς. Μετά τη διάλυση της Ε.Α.Π. την αγροτική αποκατάσταση των προσφύγων αναλαμβάνει το Υπουργείο Γεωργίας και την αστική το Υπουργείο Πρόνοιας και Αντιλήψεως.

Ιδρύεται στην Καλλιθέα ο σύλλογος Ποντίων «Αργοναύται – Κομνηνοί» με στόχο τη διάσωση και διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς του Πόντου.

Ιδρύεται ο «Ιωνικός Αθλητικός Σύλλογος Νέας Φιλαδέλφειας».

Aποτυχημένο στρατιωτικό κίνημα του Νικολάου Πλαστήρα με σκοπό να αποτρέψει την άνοδο στην εξουσία του αντιβενιζελικού Λαϊκού Κόμματος που είχε κερδίσει τις εκλογές.

Οικοδομούνται οι προσφυγικές πολυκατοικίες της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, της Λεωφόρου Κοκκινιάς (σημ. Πέτρου Ράλλη), Λεωφόρου Συγγρού (συνοικισμός Κοσμετάτου), του Δουργουτίου (Νέος Κόσμος), Καλλιθέας, Δραπετσώνας, Στέγης Πατρίδος (πρόποδες Λυκαβηττού).

Δημοψήφισμα που επαναφέρει τον βασιλιά Γεώργιο Β΄ και καταργεί την αβασίλευτη δημοκρατία.

Ιδρύεται στην Αθήνα το σωματείο «Ένωσις Σμυρναίων» με σκοπό την ανάδειξη, διάσωση και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομίας του ελληνισμού της Μικράς Ασίας.

Ξεσπά ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Eπίθεση Ιταλίας στην Ελλάδα. Είσοδος της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Aπελευθέρωση Αθήνας από τη γερμανική κατοχή.

Βγαίνει στις αίθουσες η κινηματογραφική ταινία του Νίκου Κούνδουρου «Μαγική πόλις» που διαδραματίζεται στον προσφυγικό συνοικισμό του Δουργουτίου (Νέος Κόσμος).

Ολοκληρώνονται οι διαδικασίες κατεδάφισης 2.749 προσφυγικών παραπηγμάτων στην Αθήνα και 1.077 στον Πειραιά. Κατεδαφίζονται στο σύνολό τους τα παραπήγματα στα Παλαιά Σφαγεία (Καλλιθέα) και στο Χατζηκυριάκειο. Την περίοδο 1952 – 1957 ανεγείρονται 3.815 οικήματα για στέγαση προσφύγων στην Αθήνα και 1.322 στον Πειραιά.

Βγαίνει στις αίθουσες η κινηματογραφική ταινία του Αλέκου Αλεξανδράκη «Συνοικία το όνειρο» που γυρίστηκε στην προσφυγική παραγκούπολη του Ασυρμάτου στα Άνω Πετράλωνα.

Εκδίδεται το μυθιστόρημα της Διδώς Σωτηρίου «Ματωμένα Χώματα» όπου παρουσιάζεται ο βίος και τα δεινά του μικρασιατικού Ελληνισμού την περίοδο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Μικρασιατικής Καταστροφής μέσα από τη ζωή του Μικρασιάτη Μανώλη Αξιώτη.

Κυκλοφορεί ο δίσκος «Μικρά Ασία» σε μουσική Απόστολου Καλδάρα, στίχους Πυθαγόρα και ερμηνευτές τον Γιώργο Νταλάρα και την Χάρις Αλεξίου. Τα τραγούδια του δίσκου αναφέρονται στη Μικρασιατική Καταστροφή και την προσφυγιά.

Παραμένουν χωρίς στεγαστική αποκατάσταση 2.500 οικογένειες προσφύγων.

Tο κράτος αναλαμβάνει την πληρωμή του υπολοίπου των χρεών των αστών προσφύγων.