Τo πρόγραμμα έχει λάβει την έγκριση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής για την εφαρμογή του κατά τη σχολική χρονιά 2019-2020.

Θυμάμαι το ’22

Μια σειρά ηχητικών επεισοδίων του εκπαιδευτικού προγράμματος του Δήμου Αθηναίων «Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία» με τη συμβολή του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών.

Οι μαθητές της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσηςμε στόχο να γνωρίσουν την Μικρασιατική καταστροφή έρχονται σε επαφή με τα βιώματα των προσφύγων, προσεγγίζοντας την ιστορία με τρόπο διαθεματικό, βιωματικό και δημιουργικό. Διαβάζουν μαρτυρίες προσφύγων, άρθρα εφημερίδων κι άλλα τεκμήρια μαζί με τον θεατροπαιδαγωγό Χρήστο Χρηστόπουλο, μεταφέροντας την εμπειρία της άφιξης και της εγκατάστασης των προσφύγων στην Ελλάδα το Σεπτέμβριο του ‘22. Έτσι, η εμπειρία της προσφυγιάς του 1922 ζωντανεύει μέσα από τις φωνές των εφήβων!

Φορέστε τα ακουστικά σας και ακούστε προφορικές μαρτυρίες και ιστορικά τεκμήρια μέσα από τις φωνές των εφήβων!

#Επεισόδιο 1: Η Καταστροφή της Σμύρνης

Η ήττα του ελληνικού στρατού από τους κεμαλικούς τον Αύγουστο του 1922, σήμανε την έναρξη μιας βίαιης εκρίζωσης του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας. Η πυρπόληση της Σμύρνης, της εμβληματικής πόλης του μικρασιατικού Ελληνισμού, σηματοδοτεί το τέλος των ελληνορθόδοξων κοινοτήτων της Μικράς Ασίας και την έναρξη μιας νέας εποχής, αυτής της προσφυγιάς.

#Επεισόδιο 2: Ταξίδι-Καραντίνα

Για τους πρόσφυγες, το ταξίδι στην Ελλάδα ήταν μια οδύσσεια. Στοιβαγμένοι στα καράβια που αναχωρούσαν από τη Μικρά Ασία, αρκετοί πέθαιναν από κακουχίες και ασθένειες. Για την αντιμετώπιση επιδημικών ασθενειών οι πρόσφυγες υποβάλλονταν σε καραντίνα στα λοιμοκαθαρτήρια της Μακρονήσου και του Αγίου Γεωργίου στο Κερατσίνι, όπου διέμεναν σε άθλιες συνθήκες με αποτέλεσμα μεγάλο ποσοστό θνησιμότητας.

#Επεισόδιο 3: Απομάκρυνση και αναζήτηση συγγενών

Πρώτο μέλημα των προσφύγων, φτάνοντας στην Ελλάδα, ήταν να αναζητήσουν τους οικείους τους που αγνοούνταν ή είχαν διασκορπιστεί μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η αναζήτηση γινόταν στο λιμάνι του Πειραιά όταν πλοία αποβίβαζαν πρόσφυγες, σε ορφανοτροφεία ή μέσω αγγελιών σε εφημερίδες και σχετικών καταστάσεων που αναρτούσαν οι υπηρεσίες του Υπουργείου Πρόνοιας και του Ερυθρού Σταυρού.

#Επεισόδιο 4: Η πρώτη περίοδος μετά την άφιξη των προσφύγων

Η συγκέντρωση εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων, κυρίως, σε Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη, καθιστούσε επιτακτική την ανάγκη στέγασής τους. Το πρώτο αυτό διάστημα οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν πρόχειρα σε αποθήκες, εκκλησίες, σχολεία, σκηνές και παραπήγματα. Σταδιακά μετά το 1923, οι αρμόδιες υπηρεσίες προχώρησαν στην ανέγερση προσφυγικών συνοικισμών, αλλά για κάποιους πρόσφυγες οι προσωρινές συνθήκες στέγασης έγιναν μόνιμες για δεκαετίες.

#Επεισόδιο 5: Εργασία

Οι αστοί πρόσφυγες στη νέα τους πατρίδα απασχολήθηκαν στους τομείς της βιομηχανίας και βιοτεχνίας, ιδίως της ταπητουργίας, έγιναν πλανόδιοι μικροπωλητές, μικροκαταστηματάρχες, δούλεψαν σε οικοδομές και δημόσια έργα της περιόδου, αλλά οι περισσότεροι δύσκολα εξασφάλιζαν στοιχειώδη διαβίωση. Παράλληλα, η έλλειψη ανδρών και οι πιεστικές βιοτικές ανάγκες ώθησαν τις γυναίκες πρόσφυγες να αναζητήσουν εργασία.

#Επεισόδιο 6: Σχέσεις γηγενών-προσφύγων

Ο οικονομικός ανταγωνισμός, οι πολιτισμικές διαφορές, ο ανταγωνισμός στο πολιτικό πεδίο με την ταύτιση των προσφύγων με τον βενιζελισμό, ο φόβος για το ξένο και το διαφορετικό, οδήγησαν μέρος των γηγενών Ελλήνων σε εχθρική στάση απέναντι στους πρόσφυγες. Ωστόσο, υπήρχαν και αρκετές περιπτώσεις γηγενών που εξέφρασαν έμπρακτα την αλληλεγγύη τους στο δράμα των προσφύγων.

#Επεισόδιο 7: Στερεότυπα

Ο ανταγωνισμός γηγενών και προσφύγων οδήγησε στην ανάπτυξη αρνητικών στερεοτύπων από τους ντόπιους για τους πρόσφυγες, τα οποία αμφισβητούσαν την εθνική τους ταυτότητα, όπως υποδηλώνει η περιφρονητική ονομασία «τουρκόσποροι» και αναφέρονταν στα δήθεν ελαφρά ήθη των γυναικών προσφύγων. Στον αντίποδα, οι πρόσφυγες καλλιέργησαν μια ταυτότητα που τόνιζε την πολιτισμική τους υπεροχή και τη δημιουργικότητά τους.

#Επεισόδιο 8: Συναισθήματα

Η απώλεια της πατρίδας, των συγγενών, της περιουσίας, οι άθλιες συνθήκες εγκατάστασης και διαβίωσης στην Ελλάδα, η εχθρότητα των γηγενών, δημιούργησαν συναισθήματα λύπης, πίκρας και ένα έντονο τραύμα στους Μικρασιάτες πρόσφυγες. Για την επούλωση του τραύματος οι πρόσφυγες χρησιμοποίησαν τη νοσταλγία των εξιδανικευμένων μικρασιατικών πατρίδων και τη συγκρότηση μιας προσφυγικής ταυτότητας ως φορέα περηφάνιας.

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ
Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου & “Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία” | Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων

ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΟΠΤΕΙΑ
Πόπη Διαμαντάκου, Εντεταλμένη Σύμβουλος του Δημάρχου Αθηναίων για το πρόγραμμα «Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία», υπεύθυνη για την υλοποίησή του
Μαρία Φλώρου, Υπεύθυνη Διαχείρισης του προγράμματος «Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία»και Διευθύντρια του Βιομηχανικού Μουσείου Φωταερίου

ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ
Παναγιώτα Δούκα, Παιδαγωγός

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ
Λένκα Κανέλλια, Οικονομικά – Διαχείριση Εκδηλώσεων
Παναγιώτα Δούκα, Εκπαιδευτικός
Παναγιώτης Κουνούδης, Εκπαιδευτικός

ΣΥΓΓΡΑΦΗ – ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ
Γιάννης Γκλαβίνας, Ιστορικός

ΑΦΗΓΗΤΕΣ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ – ΜΑΘΗΤΡΙΕΣ
Αλέξανδρος – Άνταμ Πόποβιτς, 19ο Γενικό Λύκειο Αθηνών
Αργυρώ Τζοάνου, 1ο Πρότυπο ΓΕΛ Αθηνών-Γεννάδειο
Γεωργία – Μυρτώ Στεφανή, 40ό Γενικό Λύκειο Αθηνών
Δήμητρα Ντιούδη, Λεόντειο Λύκειο Αθηνών
Λυδία Κορφωξυλιώτη, Λεόντειο Λύκειο Αθηνών
Σπύρος Ρούσσης, Ειδικό Γυμνάσιο & Λύκειο Αθηνών
Στέργιος Μυλωνάς, Ειδικό Γυμνάσιο & Λύκειο Αθηνών
Ουρανία Μαυρογιαννάκη, 51ο Γυμνάσιο Αθηνών
Θαλής Τσεκούρας, 7ο Γυμνάσιο Αθηνών
Αλεξάνδρα Γιαννοπούλου, Πρότυπο Γυμνάσιο Αναβρύτων
Νάντια Καραμιχάλη, Πρότυπο Γυμνάσιο Αναβρύτων
Κωνσταντίνος Πούλιος, 21ο Γυμνάσιο Αθηνών
Μαρία Δαρειωτάκη, 53ο Γενικό Λύκειο Αθηνών
Μαρία Κουτσελάκη, 53ο Γενικό Λύκειο Αθηνών
Ανδρέας Κακοταρίτης, 53ο Γενικό Λύκειο Αθηνών
Χριστίνα Καραμποΐκη, 53ο Γενικό Λύκειο Αθηνών
Μαρία Καραμποΐκη, 53ο Γενικό Λύκειο Αθηνών
Ειρήνη Μοσχίδη, 53ο Γενικό Λύκειο Αθηνών

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ
Λένκα Κανέλλια
Παναγιώτης Κουνούδης

ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΗΧΗΤΙΚΩΝ ΑΡΧΕΙΩΝ
Μαρία – Διονυσία Φραγκουλάκη, Ηχολήπτρια
Ειδικές ευχαριστίες για την παραχώρηση υλικού:
Στο Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΜΑΘΗΤΩΝ

Χρήστος Χριστόπουλος, Θεατροπαιδαγωγός – Εμψυχωτής

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ

Κωνσταντίνος Τσίκλος, Μηχανικός Πληροφορικής